قالی دستباف ایرانی اگر درست و دقیق و حسابی تولید شود، پیش و بیش از آن که یک کالا باشد، اثری هنری است. فرایند طولانی خلق فرش‌های دستباف ایرانی، اگر به طور اصولی و با نظارت دقیق انجام نشود ارزش مادی و معنوی این شیء مهم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای خلق یک قالی صدها نفر در نقاط مختلف همکاری می‌کنند تا اثری شایسته و زیبا پدید بیاورند. شاید اگر بدانیم یک قالی برای رسیدن به خانه‌های ما از چند مرحله گذر کرده و چه کارهایی روی آن صورت می‌گیرد، بهتر قدر این شی هنری زیبا را بدانیم. از طرفی نیز بتوانیم با دقت در کارهایی که در این مراحل صورت می‌گیرد فرش خوب و بد، کار هنری و معمولی را از هم تشخیص بدهیم. در این مطلب از مگزییین با ما باشید تا مراحل خلق یک قالی دستباف ایرانی اصیل را با هم مرور کنیم.
طرح و نقشه قالی من از کجا می‌آید؟
یکی از نخستین گام‌ها برای خلق یک اثر هنری مانند فرش دستباف ایرانی، تهیه طرح و نقشهای برای پیشبرد کار است. در فرایند بافت قالی این طرح «نقشه قالی» نام دارد که از ابتدای بافت تا انتهای مسیر، بافنده را در مسیر خلق اثر هنری‌اش راهنمایی می‌کند. نقشه قالی دستباف ایرانی، به روش‌های مختلف سنتی و نوین طراحی می‌شود. در روش سنتی این طراحی توسط چند متخصص طراحی، نقطه‌گذاری و رنگ گذاری انجام می‌شود. اما در شیوه نوین همه کارها توسط یک طراح کارآموخته و باتجربه در نرم‌افزارهای مختلف طراحی انجام می‌گیرد. استودیو طراحی فرش حیدریان یک از باسابقه‌ترین و غنی‌ترین مراکز طراحی فرش دستباف ایرانی است که با بکار گرفتن بهترین طراحان در دو شیوه سنتی و مدرن، زیباترین و اصیل‌ترین نقشه‌های قالی ایرانی را در چند دهه اخیر خلق کرده و در این راه نیز جوایز بین‌المللی متعددی را برای طراحی از آن خود کرده است.
مواد اولیه فرش من از کجا می‌آید؟
در نخستین مراحل تولید یک قالی، یکی از نخستین گام‌ها تهیه و ریسندگی الیاف است. در این مرحله لازم است نوع الیاف لازم برای خلق قالی مشخص می‌شود و سپس با توجه به نقشهای که در مرحله قبل تهیه شده بود، مقدار موردنیاز هر ماده تخمین زده می‌شود. پشم، ابریشم و پنبه سه الیاف اصلی شکل‌دهنده به قالی‌های دستباف ایرانی هستند. گاهی این مواد به‌صورت تکی در یک قالی بکار گرفته می‌شوند مثلاً قالی‌های دستباف تمام پشم یا فرش‌های دستباف تمام ابریشم. اما گاهی نیز این الیاف با هم ترکیب شده و فرش‌هایی با الیاف ترکیبی را پدید می‌آورند مثل فرش‌های پشم و ابریشم، یا پشم و پنبه. در مرحله تولید الیاف پس از تهیه مواد خام، الیاف شسته و سپس رشته می‌شوند تا به نخ‌هایی محکم و مقاوم تبدیل شوند. مجموعه فرش حیدریان با داشتن طیف وسیعی از همراهان و مخاطبان با سلیقه‌های مختلف در تولید آثار خود از هر سه ماده پشم و ابریشم و پنبه به‌صورت تکی یا تلفیقی استفاده می‌کند و همواره این مواد را بهترین منابع و متعهدترین تولیدکنندگان به طور بی‌واسطه و تحت نظر کارشناسان این مجموعه تهیه می‌کند.
رنگ‌های زیبای فرش من از کجا گرفته شده است؟
مرحله بعدی در تولید یک فرش زیبا و اصیل ایرانی، رنگرزی الیاف آن است. در تاریخ تولید فرش‌های دستباف اصیل ایرانی، همواره برای رنگرزی قالی از رنگ‌های طبیعی استفاده شده است. فرایند رنگرزی نیز خود یک فرایند زمان‌بر و چندمرحله‌ای است، اما یکی از مهم‌ترین چیزهایی که ارزش قالی شما را تعیین می‌کند، رنگ و منبع رنگی آن است. وجود رنگ‌های شیمیایی در یک فرش دستباف ارزش مادی و عمر و استحکام آن را به شدت می‌کاهد. از طرفی نیز وجود رنگ‌های طبیعی اما ترکیب رنگی ناخوشایند نیز می‌تواند ارزش معنوی و زیبایی‌شناختی قالی را به شدت کاهش دهد. مجموعه فرش حیدریان با توجه به اهمیت و نقش رنگ در بالا بردن زیبایی، کیفیت و ارزش مادی فرش با بهره‌گیری از تجربیات هنرمندان تجسمی، طراحان فرش، و کار بلدترین رنگرزان، رنگ‌هایی زیبا، با کیفیتی تضمینی برای قالی‌ها خود پدید می‌آورد که همواره نیز مورد تحسین همگان قرار می‌گیرد.
فرش دستباف من چطور بافته می‌شود؟
مرحله بعدی در سفر یک قالی دستباف ایرانی، تهیه دار قالی و آماده‌سازی آن است. در این مرحله با توجه به اندازه قالی و سبک بافت آن داری با اندازه‌ای ویژه تهیه می‌شود. در برخی مناطق ایران بافندگان با توجه به شرایط خاص زندگی‌شان انواع خاصی از دار قالی (ایستاده، زمینی) را ترجیح می‌دهند. پس‌ازآن نوبت به چله‌کشی می‌رسد. چله‌کشی فرایندی است که اصطلاحاً اسکلت و بنیان قالی را شکل می‌دهد، ازاین‌رو در نهایت دقت و ظرافت و متناسب با ویژگی‌های نقشه قالی صورت می‌گیرد. در این مرحله نخ‌های چله به‌صورت موازی با تکنیک‌های ویژه و متناسب با هر سبک روی دار قالی کشیده و محکم می‌شوند. در ادامه نوبت به مهم‌ترین مرحله که همان بافت است می‌رسد. معمولاً طولانی‌ترین مرحله در خلق یک قالی، بافت آن است و به همین خاطر است که کل مراحل خلق را اصطلاحاً «بافت قالی» می‌گویند. در این مرحله بافنده با توجه به نقشه، با گره زدن نخ‌ها روی تارهای قالی ذره‌ذره نقش‌آفرینی کرده و درنهایت قالی را خلق می‌کند. فرش حیدریان با بیش از صد و سی سال سابقه تولید فرش دستباف و اصیل ایرانی، امروزه در ده‌ها شهر ایرانی، بیش از دو هزار دار قالی فعال دارد که تحت نظر کارشناسان این مجموعه به خلق انواع قالی، گلیم، گبه، زیلو و سایر انواع فرش‌های ایرانی مشغول‌اند.
چقدر طول می‌کشد تا قالی دستباف من آماده شود؟
در مرحله بعدی، نوبت به بریدن نخ‌های چله و پایین آوردن قالی از روی دار می‌رسد. در این مرحله قالی را برای پرداخت و انجام کارهای نهایی از روی دار پایین می‌آورند است. فرایند پرداخت و روگیری، هم در حین بافت قابل‌اجرا است و هم در پایان کار که برای یکدست کردن اندازه پرزهای قالی و دادن جلوه‌ای زیباتر به آن صورت می‌گیرد. پس‌ازآن نوبت به شیرازه دوزی و گره زدن ریشه‌ها می‌رسد. در این مرحله چارچوب کلی قالی برای آخرین بار توسط شیرازه‌هایی که در حاشیه طولی قالی دوخته می‌شوند و نیز گره زدن ریشه‌ها که به شیوه‌های گوناگونی اجرا می‌شود، شکل‌گرفته و محکم می‌شود. در نهایت نیز آخرین گام در خلق یک قالی و پیش از ارائه آن به مخاطب شستشوی آن است که به‌منظور غبارزدایی و شستن پرزهای باقی‌مانده احتمالی صورت می‌گیرد.
مجموعه فرش حیدریان با کارآفرینی برای صدها صنعتگر و هنرمند حرفه‌ای، انجام تمام مراحل فوق را به دست افراد متخصصی سپرده که این کارها را در نهایت دقت و تعهد به انجام می‌رسانند تا در نهایت اثری زیبا، اصیل و هنرمندانه‌ای را خلق و مهمان فضاهای زندگی و کار انسان‌ها کنند. چنانچه علاقه‌مندید فرش‌های دستباف حیدریان را از نزدیک بازدید کنید یا با تنوع طرح و نقشهای زیبای آن آشنا شوید می‌توانید به شعب مختلف این مجموعه سر بزنید یا از طریق شبکه‌های مجازی با کارشناسان این مجموعه در ارتباط باشید. گفتنی است که وب‌سایت این مجموعه و فروشگاه زییین همواره آماده خدمت‌رسانی به شما همراهان گرامی است.
